دختری به نام سارای

آپاردی سئللر سارایی

یکی از اشعار فولکولور و معروف آذربایجانی است که بر اساس داستان سارای ساخته شده و از سالیان دراز به اشکال مختلف سینه به سینه نقل شده و امروزه یکی از شاهکارهای فولکلوریکآذربایجان به شمار می‏رود.

داستان سارای اینطور آغاز می‏شود که در کنار رودخانه ی آرپا چایی که در نزدیکی مرز ایران و آذربایجان جاری است در یکی از دهات نزدیک آن دختری ساری تللی (گیسو طلا) و آلا گؤز (چشم شهلا) به دنیا می آید.پدر و مادرش نام این دختر را سارای که در ترکی آذری تحلیل یافته ساری آی (ماه طلایی) میباشد میگذارند.سارای داستان در طبیعت آذربایجان پرورش می یابد و دختری ماه رو میشود.بزرگان ده سارای را به پسری به نام خان چوبان نامزد میکنند. روزی چشم خان ده به سارا می‏افتد. خان ، پدر سارای را فرا میخواند و ازاو میخواهد که سارای را به عقد او در آورد.پدر سارای که مرد ریش سفیدی بود و به خان چوبان قول مردانه داده بود و  پیشنهاد خان ده را رد میکند.خلاصه از خان اصرار و از پدر انکار و در این موقع است که خان متوسل به زور شده و او را مورد ضرب و شتم قرارداده و سارای را تهدید میکند که در صورت سربازدن از خواسته ی خان دیگر پدر خود را نخواهد دید چون او پدرش را خواهد کشت.سارای که به جز پدر کسی را نداشت و نمیتوانست رنج و عذابش را ببیند بر خلاف علاقه ی وافرش به خان چوبان و قولی که به او داده بود تن به خواسته ی خان ظالم داد. 

 روزی که سارای گفت که آماده ازدواج با خان میباشد همه از این تصمیم او متحیر شدند ولی او چاره ای جز این نداشت . سارای به دنبال خان راهی شد اما در راه تنش را به آب جاری آرپا چای سپرد و خود را جاودانه ساخت.

گئدین دئیین خان چوبانا

گلمه‌سین بو ائل موغانا

گلسه باتار ناحق قانا

آپاردی سئللر سارایی

بیر آلا گؤزلو بالایی

آرپا چایی درین اولماز

آخار سویو سرین اولماز

سارا کیمی گلین اولماز

آپاردی سئللر سارایی

بیر آلا گؤزلو بالانی

آرپا چایی آشدی داشدی

سئل سارانی قاپدی قاچدی

هر گؤره‌نین گؤزو یاشدی

آپاردی سئللر سارایی

بیر آلا گؤزلو بالایی

قالی گتیر اوتاق دوشه

سارا یئری قالدی بوشا

چوبان الین چیخدی بوشا

آپاردی سئللر سارایی

بیر اوجا بویلی بالایی