ای ساربان از معزی شاعر دربار ملکشاه سلجوقی

میرابوعبدالله محمد پسر عبدالملک مُعِزّی نیشابوری شاعری فارسی زبان. پدرش عبدالملک برهانی از شاعران دربار الب ارسلان بود و در اوایل سلطنت ملکشاه سلجوقی وفات یافت و محمد فرزندش، به جای او به خدمت سلطان ملکشاه درآمد و تخلص شعری خود معزی را از لقب سلطان که «معزالدین» بود، اقتباس کرد. معزی شاعر بزرگ دربار ملکشاه سلجوقی بود و از سوی این پادشاه لقب امیر گرفت. پس از مرگ ملکشاه، معزی به سلطان سنجر درٱمد. روایت شده‌است که روزی در شکارگاه تیر سلطان به سینه او خورد و او هر چند از زخم این تیر نمرد، اما مدت‌ها تیر در سینه‌اش جای داشت و از آسیب آن رنج می‌برد. معزی در سال ۵۲۱۱ هجری قمری وفات یافت.

ای ساربان منزل مکن جز در دیار یار من                       تا یک زمان زاری کنم بر ربع و اطلال و دمن

ربع از دلم پرخون کنم خاک دمن گلگون کنم                   اطلال را جیحون کنم از آب چشم خویشتن

از روی یار خرگهی ایوان همی بینم تهی                         وز قد آن سرو سهی خالی همی بینم چمن

بر جای رطل و جام می گوران نهادستند پی                     بر جای چنگ و نای و نی آواز زاغست و زغن

ازخیمه تا سعدی بشد وزحجره تا سلمی بشد                  وز حجله تا لیلی بشد گویی بشد جانم ز تن

نتوان گذشت از منزلی کان جا نیفتد مشکلی                   ازقصّه‌ سنگین دلی نوشین لبی شیرین ذقن

آنجا که بود آن داستان با دوستان دربوستان                   شدگرگ و روبه را مکان شدگور وکرکس را وطن

ابرست بر جای قمر زهرست برجای شکر                         کاخی که دیدم چون ارم،خرم‌تراز روی صنم

سنگست برجای گهر خارست بر جای سمن                     دیوار او بینم به خم،ماننده پشت شمن

آری چو پیش آید قضا مروا شود مرغوا                         جای شجر گیردگیاه جای طرب گیرد شمن

تمثالهای بوالعحب چاک آوریده بی سبب                      گویی دریدند ای عجب بر تن ز حسرت پیرهن

زینسان که چرخ نیلگون کرداین سراها رانگون                 دیار کی گردد کنون گرد دیار یار من

یاری به رخ چون ارغوان حوری به تن چون پرنیان           سروی به لب چون ناردان ماهی به قدچون ناودان

نیرنگ چشم او فره بر سیمش از عنبر زره                     زلفش همه بندوگره جعدش همه چین و شکن

تا از برمن دور شد دل در برم رنجور شد                       مشکم همه کافورشد شمشاد من شد نسترن

از هجر او سرگشته‌ام بریان شده بر بابزن                      اندر بیابان سها کرده عنان دل رها

گه با پلنگان درکمر گه با گوزنان در شمر                     گه از رفیقان قمر گه از ندیمان پرن

پیوسته از چشم و دلم درآب و آتش منزلم                      بر بی سرا کی محلمم در کوه و صحرا گام زن

هامون گذاروکوه وش دل برتحمل کرده خوش               تا روزهر شب بارکش هر روز تا شب خارکن

چون باد وچون آتش روان درکوه و دروادی دوان            چون آتش و خاک گران درکوهسار و در عطن

سیاره در آهنگ او حیران ز بس نیرنگ او                    در تاختن فرهنگ او از حد طائف تاختن

گردون پلاسش بافته اختر زمانش تافته                        وز دست و پایش یافته روی زمین شکل مجن